راز محبوبيت و عظمت

راز محبوبيت و عظمت...

اخلاق عنوان شاخه‌ای از علوم انسانی است که در آن از ارزش رفتارهای آدمی بحث می شود. این علم نگرشی تاریخی بر رفتارهای انسان به عنوان امور واقع، یا کوششی برای کشف علل و عوامل طبیعی آن نیست؛ بلکه مطالعه آن‌هاست از این حیث که هریک در نظام ارزشی معین، از چه جایگاهی برخوردارند. نظام‌های اخلاقی به عنوان مجموعه‌هایی مشتمل بر ارزش‌ها و دربردارنده دستورهایی برای اتصاف به خوی‌های نیک و انجام دادن اعمال پسندیده و دوری‌گزیدن از کردارهای ناپسند، در میان بسیاری از ملل باستانی دیده می‌شود و شکل گیری آن‌ها به عنوان علم اخلاق در تمدن‌های گوناگون عهد باستان، ازجمله ایران و یونان، مسیری موازی را طی کرده و آثار اخلاقی با سبک‌های متفاوت را پدید آورده است. (ر.ک: دایره‌المعارف بزرگ اسلامیر ج۷ر ص۲۰۱ر). در اسلام نیز پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) و امامان معصوم(علیهم السلام) بر اخلاق و زیست اخلاقی تاکید فراوان ورزیده‌اند؛ به گونه‌ای که پیامبر گرامی هدفِ بعثت و نتیجه رسالت خود را اکمالِ مکارم اخلاق بیان کرده‌اند: «انی بعثت لاتمم مکارم الاخلاق» (مستدرک الوسائلر ج۱۱ر ص۱۸۷). پیامبر گرامی (صلی الله علیه و آله) در موضعی دیگر و در باب معرفی و بازشناسی علم نافع و سودمند می‌فرماید: «انما العلم ثلاثه: آیه محکمه أو فریضه عادله أو سنه قائمه؛ و ما خلاهن فهو فضل» (اصول کافیر ج۱ر ص۷۷) امام‌خمینی‌(رحمة الله علیه) در حدیث ب راز محبوبيت و عظمت...ادامه مطلب

بر اساس آيات قرآن، شكيبا بودن و اطاعت از استاد، ادب و شرط تعلّم است؛ چنان‌ كه موسى عليه السلام بر اطاعت كامل خود از  عليه السلام و سرپيچى نكردن از فرمان‌هاى او تأكيد كرد. به گفته برخى مفسران موارد فراوانى از ادب و متانت در كلام موسى عليه السلام ديده مى‌شود: درخواست خود را جهت يادگيرى با استفهام آغاز كرد: «قالَ لَهُ موسى هَل اَتَّبِعُكَ عَلى اَن تُعَلِّمَنِ‌...». (/18، 66) مبدأ علم خضر را به جهت تكريم ذكر نكرد و با صيغه مجهول آورد. علم او را رشدآفرين دانست: «مِمّا عُلِّمتَ رُشدا».(/18، 66) راز محبوبيت و عظمت...ادامه مطلب

رعايت ادب در برخورد با جاهلان و نادانان از ويژگى‌هاى بندگان ممتاز خداوند است: «و‌عِبادُ الرَّحمنِ الَّذينَ يَمشونَ عَلَى الاَرضِ هَونـًا و اِذا خاطَبَهُمُ الجهِلونَ قالوا سَلما».(/25،63)

و اين ادب چيزى جز برخورد و رفتارى كريمانه با آنان نيست: «...‌و‌اِذا مَرّوا بِاللَّغوِ مَرّوا كِراما» (/25،72)؛ چنان‌كه در آياتى ديگر به حسن گفتار با سفيهان و نادانان سفارش شده است: «...‌و‌قولوا لَهُم قَولاً مَعروفا». (/4،5)

راز محبوبيت و عظمت...

اسلام، افزون بر آن‌ كه مسلمانان را به رعايت اخلاق و آداب، با يكديگر مى‌خواند به مسلمانان سفارش مى‌كند كه در برخورد با مخالفان عقيدتى هم آداب را رعايت كنند: رعايت ادب در گفتار و پرهيز از سبّ و ناسزاگويى: «و‌لاتَسُبُّوا الَّذينَ يَدعونَ مِن دونِ اللّهِ فَيَسُبُّوا اللّهَ عَدوًا بِغَيرِ عِلم‌...». (/6،108) سخن گفتن با آنان با نرمى و مدارا: «اِذهَبا اِلى فِرعَونَ اِنَّهُ طَغى × فَقولا لَهُ قَولاً لَيِّنـًا لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ اَو يَخشى».(/20، 43‌ـ‌44) دعوت آنان همراه با پند نيكو: «اُدعُ اِلى سَبيلِ رَبِّكَ بِالحِكمَةِ والمَوعِظَةِ الحَسَنَةِ».(/16،125) و... راز محبوبيت و عظمت...ادامه مطلب

منطق تعليم و تربيت اسلام بر اين مبنا است كه هر فردى كه فاقد نوعى از كمالات است بايد به افرادى كه واجد همان نوع از كمالات هستند در جهت كسب آن كمالات احترام گذارده و يا احيانا از آن ها اطاعت كنند و براى آن كه همه افراد مورد احترام يكديگر باشند به همه آن ها دستور مى دهد كه در محيط اسلامى با احترام به يكديگر احترام متقابل را به همديگر جلب نمايند و آن چه در ميان آن ها مبادله مى شود و آن ها را زير پوشش خود قرار مى دهد همان احترام و ارج نهادن به شخصيت افراد باشد. احترام مردم به یكديگر در منطق اسلام بايد از انگيزه الهى بر خوردار باشد و نبايد ارج نهادن مردم به يكديگر از ترس ‍ يا طمع و امثال آن ها مايه گيرد چون اگر انگيزه احترام به يكديگر ترس و يا آزمندي هاى دنيوى باشد شخصيت آن ها دچار فرومايگى و ابتذال گشته و آن جامعه به استبداد و زور گوئى ترس مداران و زور گويان و سروتمندان بارور مى گردد. اگر در جامعه‌اى احترام الهام يافته از ترس و طمع و آزمندى به جاه و مال حكومت كند بايد چنين احترامى را ذلت و خوارى و فرو مايگى و تملق ناميد. اين گونه احترام ها نه تنها احترامى را از طرف مقابل جلب نمى كند بلكه طرف را وا مى دارد كه چنگ و دندان ترس و بيم و عوامل طمع زاى خود را تيز تر كرده تا براى كوباندن و تحقير و در هم شكستن شخصيت طرف و زور گوئى به او داراى كارائى بيشتر و فزونترى گردد. عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيم راز محبوبيت و عظمت...ادامه مطلب

انسان به خاطر نسبت ها و روابطى كه با همنوعان خود دارد، با آن ها نشست و برخاست مى كند و شايسته است كه شيوه هايى مناسب با شان و مقامشان برگزيند. از آن جا كه اين روش ها را نمى توان به تعداد معيّنى برشمرد از شهيد ثانى يكى از فقهاى بزرگ شيعه چنين نقل شده است: (تعظيم مؤمن تا آنجا كه عرف زمان مى پسندد جايز است.) تجليل و تكريم ديگران ممكن است به دو روش زير صورت گيرد: روش گفتارى شايسته است كه يك مسلمان در مقام گفتار با ديگران سخنان نيك و سنجيده بگويد و با زبانى خوش آنان را مورد خطاب قرار دهد،  مى فرمايد: «...قُولُوا لِلنّاسِ حُسْناً»؛ با مردم به خوبى سخن گوييد. از اين خطاب عمومى كه بگذريم، قرآن كريم و ائمه اطهارعلیه السلام در خصوص بعضى موارد بر گفتار كريمانه تاكيد دارند. قرآن كريم درباره احترام به پدر و مادر مى فرمايد: «...وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً كَريماً»؛ با گفتارى لطيف و بزرگوارانه با آنها سخن بگو!  در مورد برخورد با نيازمندان آمده است كه اگر نمى توانى نيازشان را برطرف نمايى: «...فَقُلْ لَهُمْ قَوْلاً مَيْسُوراً»؛ با آنان سخن نيكِ تواءم با احترام داشته باش.   علیه السلام درباره احترام در گفتار نسبت به معلم مى فرمايد: صدايت را از صداى او بلندتر نكن و هرگاه كسى از او چيزى بپرسد تو در پاسخ پيشدستى نكن... در محضرش با كسى سخن نگو. روش كردارى احترام در عمل و كردار به اين است كه انسان برادر دينى راز محبوبيت و عظمت...ادامه مطلب

نهج، نهج البلاغة وَ قَالَ عليه السلام وَ قَدْ لَقِيَهُ عِنْدَ مَسِيرِهِ إِلَى الشَّامِ دَهَاقِينُ الْأَنْبَارِ فَتَرَجَّلُوا لَهُ وَاشْتَدُّوا بَيْنَ يَدَيْهِ مَا هَذَا الَّذِي صَنَعْتُمُوهُ فَقَالُوا خُلُقٌ مِنَّا نُعَظِّمُ بِهِ أُمَرَاءَنَا فَقَالَ عليه السلام وَ اللَّهِ مَا يَنْتَفِعُ بِهَذَا أُمَرَاؤُكُمْ وَإِنَّكُمْ لَتَشُقُّونَ بِهِ عَلَى أَنْفُسِكُمْ وَ تَشْقَوْنَ بِهِ فِي آخِرَتِكُمْ وَ مَا أَخْسَرَ الْمَشَقَّةَ وَرَاءَهَا الْعِقَابُ وَ أَرْبَحَ الدَّعَةَ مَعَهَا الْأَمَانُ مِنَ النَّارِ؛ امام على علیه السلام هنگامى كه رهسپار شام بود گذارش به شهر انبار افتاد عده‌اى وقتى حضرت را ديدند از مركب هاى خود پياده شدند و در جلو حضرت دويدند حضرت فرمود اين چه كارى بود كرديد؟ عرض كردند عادت ما است كه اين طور از زمامداران خود احترام كنيم. امام فرمودند به خدا سوگند اين كار براى زمامدارانتان فائده ندارد و شما در دنيا خود را به زحمت مى اندازيد و در آخرت بدبخت خواهيد بود. راستى چقدر ضرر دارد كه در دنيا زحمت و در آخرت كيفر! و چه بسيار سود دارد آسودگى كه همراه آن ايمنى از آتش باشد.  تواضع و احترام براى بشر هر چند امام يا پيامبر باشد وقتى گناه و در حد شرك است كه همانند احترام براى خدا باشد: مانند به خاك افتادن و پيشانى بر خاك گذاشتن كه حرام است. اين كه مى بينيم بعضى در كنار قبور امامان به خاك راز محبوبيت و عظمت...ادامه مطلب

اخلاق خوب یکی از عوامل موفقیت هر فردی در جامعه است. انسان های خشن و بد اخلاق تنها و بدون دوست می مانند. پیامبر اسلام، حضرت محمد صلی الله علیه و آله هدف از بعثت و رسالتش را تکمیل اخلاق و ارزش های انسانی می داند. «بُعِثْتُ لِأُتَمِّمَ مَکَارِمَ الْأَخْلَاقِ»(بحار الانوار، ج67، ص 372) قرآن یکی از عوامل موفقیت حضرت رسول را اخلاق خوب ایشان می داند:«فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلیظَ الْقَلْبِ لاَنْفَضُّوا مِنْ حَوْلِک؛ رحمت خدا تو را با خلق، مهربان و خوش خوی گردانید و اگر تند خو و سخت دل بودی مردم از پیرامون تو متفرق می‏شدند»(آل عمران، 159) براساس آیه مذکور، اگر پیامبر اسلام، بداخلاق، تند خو و خشن بود؛ کسی اطراف ایشان جمع نمی شد و در جامعه تنها می ماند. ولی اخلاق فاضله پیامبر باعث شد که عرب جاهلی و بدور از هر نوع سواد و تمدن، جذب ایشان شود و برای اهداف ایشان، همه زندگیش را فدا کند. روزی یکی از آقایان که اهل حال بود در خدمت مرحوم آیت الله بهاء الدینی نشسته بود و گفت: آقا حالتی پیدا کرده ام که از اجتماع بدم می آید، می خواهم منزوی شوم. آقا فرمود: «نخیر. تمام ناراحتی عمر شما به اندازه ی یک ساعت پیامبر صلّی الله علیه و آله نیست. شما نیمچه آدم ها می خواهید منزوی شوید. شما باید در اجتماع باشید، که با برخورد شما مردم چیز بفهمند. شماها برکات پیامبر را می خواه راز محبوبيت و عظمت...ادامه مطلب

رعـایـت ادب و مـــراعات حقوق دیگران از جمله مواردی هستند که به راحتی می توانند قدرت فــردی شما را افزایش دهند. همه ما دوست داریم که دیگران ما را صمیمانه دوست بدارند، با ما درست رفتار کنند و بـرایـمـان ارزش و اهـمــــیت قائل شوند. هر چقدر خودمان بیشت راز محبوبيت و عظمت...ادامه مطلب